Žitije prepodobnog oca našeg Justina Novog Ćelijskog

Jeromonah Justin

Mladi monah uzeo je ime Svetog Justina Mučenika i Filosofa (II vek posle Hrista), velikog apologete u istoriji hrišćanske patristike i značajnog filosofa hrišćanstva.

Na predlog mitropolita Dimitrija, docnijega Patrijarha Srpskog (1920—1930), Srpska Vlada šalje, januara 1916. godine, grupu mlađih i darovitih bogoslova, među njima i monaha Justina, na Duhovnu akademiju u Petrograd.

Justin Popović ostaće u Rusiji do juna 1916. godine, kada, usled nagoveštaja boljševičke revolucije i burnih događaja koji će uslediti, prelazi u Englesku, gde će ga Nikolaj (Velimirović), tada jeromonah, prihvatiti i upisati na jedan od koledža Oksfordskog universiteta. Do 1919. godine otac Justin prošao je redovne studije teologije, ali diplomu nije dobio pošto mu doktorski rad Filosofija i religija F. M. Dostojevskog nije prihvaćen. U završnom poglavlju disertacije mladi doktorant je, naime, bio izložio oštroj kritici zapadni humanizam i antropocentrizam, osobito onaj u rimokatolicizmu i protestantizmu. Engleskim profesorima bilo je teško da takvu kritiku prime, pa su od njega tražili da svoje stavove ublaži i izmeni. Na zahtev profesora Justin Popović nije pristao, i tako se, početkom leta, vratio u Srbiju bez oksfordske diplome.

Već septembra 1919. godine, Sveti Arhijerejski Sinod Srpske Pravoslavne Crkve šalje Justina na Teološki fakultet Atinskog universiteta, gde ostaje do maja 1921, na novo položivši sve potrebne ispite i stekavši doktorat iz pravoslavnog bogoslovlja na temu Svetog Makarija Egipatskog.

U međuvremenu, maja 1920, rukopoložen je za jerođakona, verovatno prilikom jednoga od kraćih dolazaka iz Grčke u Srbiju.

Po povratku u otadžbinu Justin Popović postavljen je za suplenta Bogoslovije „Sveti Sava“, premeštene tada iz Beograda u Sremske Karlovce. Tamo je od oktobra 1921. predavao najpre Sveto pismo Novoga zaveta, a zatim i Dogmatiku i Patrologiju. Potpuno se predavši prosvetiteljskom i poučiteljnom poslu, šireći pravoslavnu svetootačku metodologiju i svetosavsku prosvetu i kulturu, on je uneo niz plodotvornih novina u obrazovno—vaspitni život bogoslovije, potisnuvši oveštali sholastički i protestantsko—racionalistički metod nastave.

Godine 1922, 7. januara, na Usekovanje Svetog Jovana Krstitelja, patrijarh Dimitrije rukopoložio je, u Sremskim Karlovcima, jerođakona Justina u jeromonaha.

Profesori Karlovačke bogoslovije pokrenuli su 1922. Hrišćanski život, mesečni časopis za hrišćansku kulturu i crkveni život, koji ide među najbolje periodike ovoga opredeljenja kod nas. Prvih šest brojeva uredio je dr Irinej (Đorđević), potonji episkop dalmatinski, a od sedmog broja prve godine pa do kraja izlaženja (1927; izuzev brojeva 1—9 iz 1925) urednik časopisa prvenstveno je Justin Popović, uz koga je radio prof. Velimir Arsić. Poslednje brojeve Hrišćanskog života (8—12/1927) otac Justin izdao je u Prizrenu.

Justin Popović doktorirao je 1926. godine na atinskom Teološkom fakultetu. Tema nove njegove disertacije bila je: Učenje Svetog Makarija Egipatskog o tajni ljudske ličnosti i tajni njenog poznanja.

Na Karlovačkoj bogosloviji položio je marta 1927. godine profesorski ispit. Rad koji je tom prilikom odbranio ticao se pravoslavne asketsko—bogoslovske problematike i nosio je naziv „Gnoseologija Sv. Isaka Sirina“.

Nepokolebivo evanđelsko i svetootačko opredeljenje o. Justina i njegova istinoljubivost i pravdoljubivost (ispoljena još u detinjstvu), kao i kritika određenih pojava u tadašnjem javnom i crkvenom životu u tekstovima u časopisu „Hrišćanski život“, izazivali su žestok otpor izvesnih društvenih i crkvenih krugova.

Avgusta 1927. otac Justin je premešten (proteran) za profesora Prizrenske bogoslovije. Ovo premeštanje imalo je za cilj samo gašenje njegovog sve uticajnijeg časopisa, jer je već juna 1928. godine ponovo vraćen u Sremske Karlovce.

Iz Karlovačke bogoslovije Justin Popović je po drugi put udaljen 1930. godine.

Po odluci Svetog Sinoda, donetoj polovinom decembra iste godine, upućen je u pravoslavnu misiju u Potkarpatsku Rusiju u Češkoj, kao pratilac i pomoćnik Episkopu Bitoljskom Josifu (Cvijoviću).